Кейбір жағдайларда алкогольге, есірткіге тәуелділік шизофрения манифестінің алғышарты болуы мүмкін. Сонымен қатар, психиатрлар пациенттерде құмар ойындарға деген құштарлық жиі кездесетінін атап өтті.

Шизофрениямен ауыратын науқастар көбінесе психоактивті заттар мен алкогольді қолданады. Мұндай мінез-құлық аурудың симптомдарын бақылауға және өзін жақсы сезінуге көмектесетін сәйкес мінез-құлықтың дисфункционалды механизмдеріне жатады.

Шизофрения симптомдарын жеңілдету үшін психоактивті заттарды қолдану неғұрлым жиі болса, тәуелділіктің даму қаупі соғұрлым жоғары болады. Зерттеу нәтижелері психикалық ауруы бар пациенттердің шамамен жартысында өмірінің кейінгі кезеңінде психоактивті заттарды шамадан тыс қолдану және/немесе есірткіге немесе алкогольге тәуелділіктің дамуына үрдіс байқалатынын көрсетті. Психикалық бұзылыстары бар 8 миллионнан астам ересек адам (жалпы ересек халықтың 3,4%) психоактивті заттарды және/немесе алкогольді шамадан тыс қолданатыны көрсетілген, ал алдыңғы жылы бір мезгілде күрделі психикалық ауру мен психоактивті заттарды қолданумен байланысты психикалық бұзылыстары бар ересектердің саны 2,6 миллион адамды құрайды.

Алайда, кейбір деректер белгілі бір психоактивті заттарды қолдану мен шизофрения симптомдары арасында себеп-салдарлық байланыстың болуын болжайды. Мысалы, лизергин қышқылының диэтиламидін (ЛСД) және басқа галлюциногенді заттарды қолдану жедел бұзылыс симптомдарының дамуына ықпал етуі мүмкін, ал марихуананы қолдану әсер етуші заттың (тетрагидроканнабинол немесе ТГК) әсерінің арқасында кейбір адамдарда шизофренияның басталуын индукциялауы мүмкін. ТКГ миға күшті әсер етеді, логикалық ойлау қабілетін бұзады. Марихуанаға тәуелді адамда (психикалық денсаулық жағдайына қарамастан) ми қызметінің ұйымдастырылмауы мен өзгеруі байқалады, содан кейін әдетте шизофрениямен байланысты бірқатар өтпелі симптомдар дамиды. Уақыт өте келе психоактивті заттың жүйке жүйесіне әсері аурудың даму ықтималдығын арттырады, әсіресе шизофренияның басқа маңызды қауіп факторлары бар адамдарда.

Сонымен қатар, алкогольді қолдану пациенттің денсаулығына жедел немесе созылмалы зиян келтіру қаупін арттырады және психоздық көріністердің дамуына түрткі болуы немесе психикалық аурудың ағымын ушықтыруы мүмкін. Алкогольді шамадан тыс пайдалану галлюциногенді шамадан тыс қолданудан гөрі көп дәрежеде шизофренияның даму ықтималдығын арттырады. Сонымен қатар, психоактивті заттарға тәуелді шизофрениямен ауыратын науқастар тәуелділікпен күресуге дайын емес. Бұл жағдай рецидивтерге, толыққанды оңалту мүмкіндіктерін жоғалтуға әкеледі.

Бірнеше зерттеулердің нәтижелері құмар ойындарға патологиялық құмартуды қоса, психикалық бұзылыстар мен "жаман" әдеттерге бейімділіктің өзара байланысын көрсетеді. Тиісті таңдаулардағы деректерді талдау құмар ойындардың заңмен, қамауға алумен және шизофрениямен ауыратын науқастың денсаулығы үшін басқа да қолайсыз салдармен байланысты екенін көрсетеді. Стресстік факторлар жедел психоздық көріністердің даму қаупін арттырады.

Айта кету керек, бірқатар зерттеулер психикалық бұзылыстары бар пациенттердің отбасыларында құмар ойындарға патологиялық құмартудың болғанын растайды. Алайда, қазіргі уақытта бұл аурулардың біріктірілімі генетикалық бейімділікке, қоршаған орта жағдайларына немесе факторлардың жиынтығына байланысты ма екенін анықтау мүмкін емес.
Эпидемиологиялық деректер жоғары қауіп тобындағы, шизофрениямен ауыратын, бастапқыда табысы төмен және әлеуметтік мәртебесі бар жас ер адамдар бар екенін көрсетеді.

Құмар ойындарға патологиялық құмартуды емдеу үшін әртүрлі дәрілік препараттар мен мінез-құлық психотерапиясының әдістері зерттелді, алайда психоздық бұзылыстары бар пациенттер, әдетте, зерттеулерден алынып тасталды.

Клиницистер шизофрениямен ауыратын науқастарда, әсіресе оңалту кезеңіндегілерде немесе психоактивті заттарды және/немесе алкогольді шамадан тыс қолданатындарда құмар ойындарға байланысты әлеуетті жағымсыз әсерлерді бағалауы тиіс. Психоздық бұзылыстары бар пациенттерде құмар ойындарға патологиялық құмарту кезінде әлеуетті қауіп пен қорғаныс механизмдерінің өзара байланысын одан әрі зерттеу қажет. Сонымен қатар, мұндай пациенттерді емдеудің ықтималды әдістерін зерттеу керек.

Соңында, әртүрлі психоактивті заттарды немесе алкогольді шамадан тыс пайдалану мен өмірдің кейінгі кезеңінде шизофренияның даму қаупінің жоғарылауы арасындағы байланыс туралы деректер бар. Шизофрениямен ауыратын адамдарда нашақорлықтың, алкоголизмнің, құмар ойындардың алдын алу үшін мотивациялық факторды зерттеу қажет. Адамның өмір салтын өзгертуге, оның өмірін мағыналы етуге және жағымды эмоциялармен толтыруға көмектесетін терапия нұсқаларын табу керек.