Осы кезеңде гинеколог пен психиатрдың мұқият бақылауында болуы керек. Психозға қарсы препараттарды қабылдауды тоқтатуға болмайды.

Болашақ ананың жақындары мен достары оның өміріне қатысу және одан әрі жоспарлауға көмектесу арқылы өте маңызды көмек көрсете алады.

Шизофрения диагнозы қойылған әйелдің балалары болады және мықты отбасы болуы мүмкін. Жүктілікті жоспарлау кезінде психиатрмен кеңесу, емдеу тактикасы мен психологиялық қолдау шараларын талқылау қажет, осылайша болашақ ана аурудың симптомдарын бақылай алады.

Шизофрения тұқым қуалай ма?

Шизофрения бір отбасы мүшелерінде жиі кездесетініне қарамастан, бұл патологияның пайда болуына жауап беретін нақты ген жоқ. Керісінше, шизофренияға бейімділікке әсер ететін гендердің біріктірілімі туралы айтуға болады. Сонымен қатар, стресстік жағдайлар сияқты қоршаған орта факторлары аурудың дамуында генетикалық факторларға қарағанда маңызды рөл атқарады.

Психозға қарсы препараттарды қабылдау балалы болу мүмкіндігіне әсер ете ме?

Сұрақ күрделі және әр әйелмен жеке жұмыс істеуді қажет етеді. Психозға қарсы препараттармен емдеуді жалғастыру шарана үшін қауіпті болуы мүмкін, бірақ шизофрения терапиясын тоқтату болашақ ананың әл-ауқатының күрт нашарлауына әкеледі.

Кейбір психозға қарсы препараттарды қабылдау қандағы пролактин деңгейін жоғарылатуы мүмкін. Пролактин әйел организмін жүктілікке дайындауға ықпал еткенімен, бұл гормонның тым жоғары деңгейі ұрықтандыру ықтималдығына әсер етуі мүмкін және дәрігер психозға қарсы препаратты ауыстыру туралы шешім қабылдауы мүмкін. Сонымен қатар, пролактин деңгейі жоғарылаған кезде либидо мен бала туу қабілетіне әсер ететін етеккір оралымының бұзылуы байқалуы мүмкін. Психиатрмен репродуктивті жоспарларды талқылау өте маңызды. Дәрігер ұрықтандыру мен жүктілікке дайындық кезінде ең қолайлы емдеуді таңдауға көмектеседі.

Психотерапия қалай көмектесе алады?

Жанашыр және ақылды сұхбаттасушының болғаны әрқашан жақсы. Отбасы мүшелерімен, достарымен, әріптестерімен қарым-қатынас жасау жүктілік кезінде және босанғаннан кейінгі стресстік жағдайларды, сондай-ақ шизофрения симптомдарын жеңуге көмектеседі. Психотерапия барынша кәсіби тәсілді қамтамасыз етеді, соның аясында аурудың симптомдарын бақылауға көмектесетін әдістерді меңгерген маманмен өзара әрекет етуге болады.

Атап айтқанда, бұл когнитивті-мінез-құлық психотерапиясы, қабылдау және жауапкершілік терапиясы, арт-терапия. Психотерапия тек дәрі-дәрмекпен емдеумен бірге пайдалы. Біріктірілген емдеу тәсілінің құндылығы мынада: мұндай терапия симптомдарды (дәрілерді) басуға және адамның ойлау және мінез-құлық үлгілерін өзгертуге көмектеседі (психотерапия), сондықтан қайталану қаупін азайтуға көмектеседі. Психотерапия әдістері босанғаннан кейінгі психозды - бала туғаннан кейін әйелде көп ұзамай дамуы мүмкін сирек, бірақ күрделі психикалық бұзылысты емдеуде де пайдалы болуы мүмкін.

Психозға қарсы препараттар жағымсыз әсерлердің дамуына әкелуі мүмкін. Алайда, жүктілік кезінде мұндай препараттарды қолдану спецификалық асқынулардың даму қаупін елеусіз дәрежеде арттырады.

Канадада жүргізілген ауқымды масштабты зерттеудің нәтижелері психикалық ауруы жоқ әйелдермен салыстырғанда шизофрениямен ауыратын жүкті әйелдерде келесі жағдайлардың даму ықтималдығы шамалы артқанын көрсетеді:

• преэклампсия;
• терең веналар тромбозы;
• мерзімінен бұрын босану;
• туған кездегі баланың жоғары немесе төмен дене салмағы;
• гестациялық қант диабеті;
• созылмалы артериялық гипертензия.

Бұрын асқынулар қаупі әйелдің жүктіліктің барысын бақылау үшін ауруханада болуы керек дегенді білдіретін. Қазір дәрігерлер ана болуға дайындалып жатқан әйелдерде шизофренияны емдеудің қауіптерін біледі және қауіптердің бір бөлігін уақтылы болжай алады/түзете алады.

Жүктілік кезінде психозға қарсы препаратты қолдану кезінде "пайда-қауіп" арақатынасын бағалау кезінде психиатр мыналарды ескеруі мүмкін:

• гестациялық қант диабеті мен дене салмағының жоғарылауының қауіп факторлары;
• жүктілік, босану және босанғаннан кейінгі кезеңде дәрілік препараттарды қолдану қауіпсіздігі туралы деректер;
• препаратты қолданудан бас тартқан кезде рецидивтің даму қаупі.

Әйел дәрігердің ұсыныстарын орындауы керек және жүктілік кезінде симптомдарды емдеудің маңыздылығын түсінуі керек. Жүктілік кезіндегі әлеуетті қауіптер және терапияны түзету қажеттілігі туралы дәрігермен ашық және шынайы диалог пациенттің қалыпты және жақсы бақыланатын жүктілік мүмкіндігін білдіреді.

Жүктілік кезінде психозға қарсы препараттарды қолдану шаранада қандай да бір күрделі жағымсыз әсерлердің (яғни туа біткен даму ақауларының) даму ықтималдығының төмендігімен сипатталады. Алайда, мерзімінен бұрын босану, туған кезде дене салмағының төмендігі және жаңа туған нәрестелердің абстинентті синдромы (құрсақтағы баланың организміне дәрілік препараттың әсері салдарынан) болуы мүмкін. Дегенмен, бұл деректердің көпшілігі жаңа ("атипті") психозға қарсы препараттарды емес, бірінші буын психозға қарсы дәрілерді қолдану кезінде алынғанын есте ұстаған жөн. Егер психозға қарсы препараттарды қабылдайтын пациент туылатын баласының денсаулығына алаңдаса, ол препаратты ауыстыру қажеттілігі бар-жоғын шешетін дәрігермен сөйлесуі керек.

Шизофрениямен ауыратын әйелге жүктілік кезінде өзін жақсы сезінуге көмектесетін көптеген шаралар бар:

• дұрыс тамақтану және дене жаттығулары;
• дәрігердің кеңесі бойынша фолий қышқылымен күнделікті тағамдық қоспаларды қабылдау;
• спирттік сусындарды ішуден толық бас тарту;
• темекі шегуден бас тарту;
• стрессті азайтуға бағытталған әдістерді қолдану, мысалы, бұлшықеттің босаңсуы, медитация;
• ұйықтау - ояу жүру режимін сақтау.

Психозға қарсы препараттардың көпшілігі емшек сүтіне өте аз мөлшерде (< 3%) енуі мүмкін. Сәбилерде ұйқышылдық пен босанғаннан кейінгі тежелу туралы бірнеше хабарламаларға қарамастан, деректердің көпшілігі жаңа туған нәрестелерде қандай да бір жағымсыз құбылыстардың жоқтығын көрсетеді. Босанғаннан кейін препараттарды қабылдауды жалғастыру керек пе, жоқ па, соны түсіну үшін тиісті ұсыныстар беретін дәрігермен кеңесу керек.

Отбасы, достары әйелді қолдап, үш қарапайым ережені ұстануы керек.

Тыңдау керек. Қарым-қатынасты бастау, мұқият тыңдау, сезімдер мен эмоциялар туралы айтуға көмектесу маңызды.

Жоспарлау керек. Жүктілік кезінде және босанғаннан кейін туындауы мүмкін қиын жағдайларға дайындалу керек. Болашақ анаға ықтимал қиындықтар туралы айту, оны моральдық тұрғыдан дайындау, алдын-ала шешім қабылдау керек. Шизофрениямен ауыратын жас аналарға босанғаннан кейін үлкен қолдау қажет болуы мүмкін. Мұндай жағдайларда психоздық симптомдардың қалпына келуін анықтауға, жаңа туған нәрестеге күтімнің жоқтығын байқауға мүмкіндік беретін мұқият бақылау қажет.

Өзіне қамқорлық жасау. Шизофрениямен ауыратын науқастарға күтім жасау стрессті тудыруы мүмкін, ал жүктілік сияқты маңызды өмірлік оқиғалар оны күшейтеді. Демек, қамқоршы үшін өзіне қамқорлық жасау және өзінің әл-ауқатын ойлау өте маңызды.